با توجه به شروع ماه مبارک رمضان ، بسیاری از بیماران قلبی تمایل به روزه داری دارند. و سوال بسیاری از بیماران این است که آیا ناشتایی طولانی مدت تداخلی با سلامت قلبی بیماران دارد و یا موجب تشدید بیماری قلبی آنها می شود. و آیا امکان دارد داروهایشان را در فاصله زمانی افطار تا سحر میل کنند. در این مطلب سعی می کنیم تا به سوالات این عزیزان پاسخ دهیم.
شرایط روزه داری در بیماری های مختلف قلبی بسیار متفاوت است. تصمیم گیری در مورد روزه داری در بیماران قلبی با سنین مختلف و وضعیت جسمانی متفاوت با سبک زندگی گوناگون کاملا با هم متفاوت خواهد بود، و نمی توان برای همه بیماران یک نسخه کلی پیچید.
بر اساس آموزه های دینی در صورتیکه روزه موجب آسیب و تشدید بیماری و یا زیان جسمانی شود گرفتن آن به صلاح فرد نبوده و از لحاظ شرعی هم منع شده است.
در افراد سالم روزه‌داری و رعایت یک برنامه غذایی صحیح با کم‌کردن عوامل خطر مانند کاهش وزن، کاهش چربی خون و عدم مصرف سیگار موجب پیشگیری از بیماریهای قلبی می‌شود ، ولی مستلزم این موضوع می باشد که در موقع افطار و سحری از پرخوری و مصرف بیش از اندازه مواد قندی و غذاهای پر چرب و سنگین اجتناب نمایند و بجای کاهش وزن دچار چاقی و افزایش وزن نشوند. بیماران قلبی باید درموقع افطاری غذای سبک و کم چرب و ترجیحا با فاصله مصرف کنند. ولی افراد مبتلا به بیماریهای قلبی و عروقی حتما باید در مورد امکان روزه داری با پزشک قلب خود مشورت کنند.
همه بیماران قلبی مجاز به روزه گرفتن نمی باشند. هر بیمار قلبی بسته به نوع و شدت بیماری، علائم قلبی، داروهای مصرفی و میزان مصرف آنها باید با پزشک معالج خود مشورت کند.
بطور کلی می توان گفت فقط بیماران قلبی ای مجاز به روزه گرفتن می باشند که بیماری آنها خفیف و کنترل شده باشد.
کدام بیماران قلبی نباید روزه بگیرند
- بیمارانی که در یک سال گذشته تحت عمل جراحی قلب قرار گرفته اند، حتی اگر علامتی ندارند نباید روزه بگیرند.
- بیمارانی که علیرغم مصرف دارو علائم قلبی ( مانند: تنگی نفس، درد قفسه سینه، تپش قلب و …) دارند، از روزه گرفتن خودداری کنند.
- بیماران قلبی که داروهای ضد انعقاد( آسپرین ، پلاویکس ، ریواروکسابان و یا وارفارین) مصرف می کنند ، روزه داری در این بیماران احتمال خونریزی گوارشی را بالا می برد و نباید بدون مشورت با پزشک معالج روزه بگیرند
- بیماران قلبی که داروهای آنها باید چند بار در طول شبانه روز مصرف شود نباید روزه بگیرند.
- بیماران مبتلا به مشکلات قلبی با شدت متوسط تا زیاد ،که با دارو های متعدد قلبی کنترل شده است نباید روزه بگیرند.
- بیماران قلبی علامت دار که مستعد تغییرات سریع در حجم خون ( کم آبی یا عدم تعادل آب و الکترولیت) هستد، مثل نارسایی شدید قلبی و یا بیماری قلبی همراه با نارسایی کلیه و یا بیماران قلبی تحت درمان با داروهای دیورتیک (داروهای ادرار آور )، باید از روزه داری پرهیز کنند.
- بیمارانی با دریچه مصنوعی قلب ، سابقه لخته خون در قسمت های مختلف بدن ، سکته مغزی ، آمبولی ریه و آریتمی های قلبی (مانند فیبریلاسیون دهلیزی) که باید از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و ریواروکسابان استفاده کنند نباید روزه بگیرند.
- بیمارانی که بیماری متوسط قلبی بدون علامت و کنترل شده ای دارند و اصرار به روزه داری دارند می توان با تنظیم داروهای قلبی بصورت آزمایشی چند روز روزه داری را امتحان کنند و در صورت تشدید علائم بیماری از ادامه روزه داری اجتناب نمایند.
- بیمارانی که در یک سال گذشته آنژیوپلاستی شده اند و پلاویکس و یا داروهای متعدد قلبی دریافت می کنند، نباید روزه بگیرند.
- بیماران با بیماری شدید دریچه ای یا بیماری همزمان چند دریچه قلب یا بیماران با تعویض دریچه مصنوعی فلزی که علامت دار بوده و با داروهای متعدد قلبی بخصوص آسپرین و وارفارین توام مصرف می کنند، نباید روزه بگیرند.
- بیماران مبتلا به فشار خون شدید و کنترل نشده که با داروهای متعدد بخصوص دیورتیک ها نسبتا تحت کنترل قرار گرفته است، نباید روزه بگیرند.
- در بیمارانی که با سابقه لخته در ریه و یا در عروق محیطی دارند که با مصرف وارفارین و یا ریواروکسابان کنترل شده است روزه داری ممنوع می باشد.
- بیمارانی که سابقه تپش قلب یا آریتمی شدید و خطرناک قلبی دارند که با داروهای ضد آریتمی تحت کنترل هستند نباید روزه بگیرند.
- بیماران قلبی که دچار دیابت کنترل نشده که داروهای متعدد ضد دیابت مصرف می کنند، نباید روزه بگیرند.
- بیماران قلبی دچار سنگ کلیه با افزایش اوره خون، نباید روزه بگیرند.
کدام بیماران قلبی می توانند روزه بگیرند
- روزه بطور مستقیم بر قلب تاثیر نمی گذارد بلکه از طریق کنترل فاکتورهای خطر قلبی باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری قلبی در یک فرد سالم می شود.
- ریسک فاکتورهای اصلی قابل کنترل بیماریهای قلبی عروقی را شامل چربی خون بالا، چاقی و اضافه وزن، پرفشارخون، کم تحرکی، رژیم غذایی ناسالم، سیگار، استرس و دیابت می باشند. که روزه با کنترل این عوامل خطر احتمال بیماری قلبی را کاهش می دهد.
- بیمارانی مبتلا به مشکلات خفیف قلبی مانند پرولاپس دریچه میترال، تنگی یا گشادی خفیف دریچه های قلبی، پس از مشاوره با پزشک معالج می توانند روزه بگیرند.
- بیماران قلبی مادرزادی خفیف بدون عارضه، که بعد از عمل جراحی بطور کامل اصلاح می شوند مثل سوراخ بین دو دهلیز (ASD)یا دو بطن (VSD)، می توانند روزه بگیرند.
- بیمارانی که فشار خون کنترل شده دارند، داروها را در دو وعده دریافت می کنند و عوارضی شامل بیماری کلیوی، نارسایی قلبی و یا مشکلات قلبی عروقی دیگر را ندارند با مشورت پزشک معالج می توانند روزه بگیرند.
تغذیه صحیح روزه داران
توجه داشته باشید بیماران قلبی باید از همه گروه های غذایی به ویژه سبزیجات، میوه جات، حبوبات، لبنیات کم چرب و گوشت و… استفاده کنند حتما غذاها کم چرب و کم نمک باشد.
بهتر است روزه داران در موقع افطار با یک استکان چای و خرما افطار کنند. نان پنیر ، سبزی و گردو برای افطار بسیار مناسب هستند. روزه داران از خوردن مایعات زیاد به ویژه آب سرد در ابتدای افطار خودداری نمایند.
حدود یک تا دو ساعت پس از افطار حتما میوه و مایعات به مقدار کافی مصرف کنند و در موقع سحر هم از خوردن مقدار زیاد غذا خودداری کنند و با عجله غذا نخورند.
توصیه کلی ما به بیمارانی که تحت عمل جراحی قلب باز قرار گرفته اند این است که سال اول پس از جراحی قلب را روزه نگیرند و در سال های بعدی در صورتی که می خواهند روزه بگیرند قوای جسمانی خود را بررسی نمایند، به این شکل که روزهای اول را بصورت یک روز در میان یا دو روز در میان روزه بگیرند، تا وضعیت جسمانی و قلب خود را محک بزنند، در صورتی که تحمل کردند و دچار مشکل نشدند می توانند روزه بگیرند.