اندوکاردیت عفونی یا التهاب درون شامه ای یک نوع عفونت است لایه داخلی قلب یا اندوکارد (درون شامه) را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری می تواند یک یا چند دریچه قلب را درگیر کند این بیماری یک عفونت جدی می باشد که می تواند تهدید کننده زندگی بیمار باشد. بدلیل اینکه راه های بسیاری برای انتشار اندوکاردیت وجود دارد، ممکن است علت اولیه بیماری بطور دقیق قابل تشخیص نباشد.

روش های ابتلا به اندوکاردیت عفونی قلب

عموما باکتری ها در دهان، پوست، روده ها، سیستم تنفسی و در دستگاه ادراری وجود دارند. برخی از این باکتری ها حین غذا خوردن، مسواک زدن و یا هنگام دفع مدفوع ایجاد می شوند. این عفونت، می تواند وارد جریان خون شود. دریچه های قلبی در حالت عادی در برابر عفونت بسیار مقاوم هستند اما دریچه های قلبی  آسیب دیده دارای نقایصی در سطح خود هستند که باکتری ها می توانند از طریق آن قسمت ها وارد شوند. این می‌تواند شامل نقایص مادرزادی قلبی باشد. افرادی که تحت عمل تعویض دریچه قلب قرار گرفته اند و دریچه قلب مصنوعی دارند، بیشتر در معرض خطر اندوکاردیت قلبی هستند و به همین دلیل نیاز به مراقبت های بیشتری نسبت به سایر افراد دارند.

سلامتی ضعیف دندان یا لثه خطر ابتلا به اندوکاردیت را بالا می برد، زیرا راه  ورود باکتری‌ها را به سیستم گردش خون آسان تر می‌کند. رعایت  بهداشت مناسب دهان و دندان ها می تواند از عفونت قلب یا اندوکاردیت احتمالی جلوگیری نماید.

یکی دیگر از ریسک فاکتورهای ابتلا به اندوکاردیت قلبی تزریق مواد مخدر با سوزن های آلوده می باشد. هر گونه عفونت خونی (سپتی سمی) خطر اندوکاردیت را افزایش می دهد.

یکی از راه های ابتلا به اندوکاردیت عفونت‌های مقاربتی (STI)، مانند کلامیدیا یا سوزاک می باشد که می تواند  ورود باکتری‌ها به خون را آسان تر کرده و می تواند قلب را در معرض عفونت قرار دهد.

تحقیقات نشان داده اند که عفونت های قارچی کاندیدا می‌تواند خطر اندوکاردیت را بالا می برد.

وسایل و تجهیزات بیمارستانی که برای درمان بیماران استفاده می شوند خود می تواند خطر ابتلا به اندوکاردیت را بالا ببرد. برای مثال سوند فولی( جهت تخلیه ادرار مورد استفاده قرار می گیرد) و یا آنژیوکت هایی و یا کتتر های تزریق داخل وریدی که طولانی مدت استفاده  قرار می گیرند، می‌توانند خطر اندوکاردیت را افزایش دهند.

انواع اندوکاردیت

اندوکاردیت عفونی حاد

این نوع اندوکاردیت به طور ناگهانی انتشار پیدا می کند و می تواند در طی چند روز یک تهدید مهم برای زندگی فرد باشد. علائم اندوکاردیت عفونی حاد معمولاً با تب شدید ، لرز، ضربان قلب سریع، خستگی، عرق شبانه، درد مفاصل و عضلات، سرفه مداوم یا تورم در پا و شکم شروع می‌شود.

اندوکاردیت عفونی نیمه حاد

این نوع از اندوکاردیت در طی یک هفته تا چند ماه به آهستگی انتشار پیدا می کند. علائم اندوکاردیت عفونی نیمه حاد شامل  خستگی، تب خفیف ، ضربان قلب نسبتاً سریع، کاهش وزن، تعریق، کم خونی می باشد.

چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به اندوکاردیت عفونی هستند؟

• افراد مبتلا به یک بیماری قلبی زمینه ای
• افرادی که تحت جراحی تعویض دریچه قلبی قرار گرفته اند
• افرادی که تحت پیوند قلب قرار گرفته اند
• کاردیومیوپاتی (بزرگ شدگ قلب)
• افراد مبتلا به تب رماتیسمی
• سابقه قبلی ابتلا به اندوکاردیت
• افرادی که داری پیس میکر ( ضربان ساز مصنوعی قلب)
• افرادی که بطور مرتب داروهای داخل وریدی دریافت می کنند
• افراد مبتلا به دیابت
• افراد مبتلا به نقص ایمنی یا ایدز هستند
• افراد تحت شیمی درمانی
• افرادی که  بیش از حد مشروبات که الکلی مصرف می کنند منجر به کاهش کارایی قلب شده و احتمال سکته قلبی را افزایش می دهد.
• افرادی که بیشتر در معرض مانند فلزات سنگین (مس و سرب ) یا اشعه قرار دارند  این عوامل باعث می شوند که سیستم ایمنی بدن به قلب حمله کند.
• مردان دو برابر بیشتر از زنان به اندوکاردیت دچار می شوند

علائم ابتلا به اندوکاردیت

علائم این بیماری به طور گسترده ای بسته به اینکه چقدر التهاب قلب شدید باشد متفاوت است. شایع ترین نشانه های ابتلا به بیماری اندوکاردیت عبارتند از:

• تب و لرز
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• ضربان نامنظم قلب
• صداهای جدید یا متفاوت در قلب
• وجود خون در ادرار (هماچوری)
• اسپلنومگالی ( بزرگ شدن طحال)
• ادم دست ها ، پاها و شکم
• نقاط قرمز یا بنفش بر روی پوست و یا چشم ها (ناشی ازشکستگی عروق خونی در چشم‌ها یا پوست)
• خونریزی در زیر ناخن‌های انگشتان دستان یا انگشتان پاها
• درد مفاصل ، عضلات و یا ناحیه شکم
• ایجاد غده‌ها یا نودول های بنفش یا قرمز کوچک دردناک روی انگشتان دست، انگشتان پا یا هر دو
•  از دست دادن اشتها و کاهش وزن
• خستگی
• عرق شبانه
• خونریزی لثه
• اگر التهاب، ویروسی باشد؛ مواردی مثل سرفه، آبریزش بینی و مشکلات گوارشی نیز ظاهر می شوند.

عوارض اندوکاردیت

اندوکاردیت عفونی یک بیماری جدی محسوب می شود زیرا می تواند باعث آسیب جدی به دریچه های قلب شود و اگر که به درستی درمان نشود، ممکن است  جان بیمار را به خطر بیندازد.

سایر عوارض ناشی از اندوکاردیت عبارتند از:

• مشکلات قلبی، مانند آسیب به دریچه قلب و نارسایی قلبی
• سکته مغزی
• صرع
• از دست دادن توانایی حرکتی(فلج)
• ترشحات چرکی (آبسه ها) که در قلب، مغز، ریه ها و سایر اندام ها ایجاد می شود.
• آمبولی ریوی
• آسیب کلیه
• بزرگ شدن طحال(طحال عضو اصلی برای مبارزه با عفونت می باشد)

راه های پیشگیری از اندوکاردیت عفونی

در واقع پیشگیری از ابتلا به همه انواع اندوکاردیت های عفونی غیر ممکن است اما با رعایت توصیه های زیر می توان احتمال ابتلا به آنها را کم کرد.

علائم و نشانه های اندوکاردیت را بشناسید. در صورت مشاهده آن علائم به ویژه تب مقاوم به درمان ، خستگی بی علت، هر گونه عفونت در پوست و یا زخم های باز که به خوبی بهبود پیدا نمی کنند، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

به نظافت و سلامت دهان و دندان ها توجه ویژه ای داشته باشید. دندان ها و لثه های خود را مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. اگر سابقه بیماری لثه، بیماری قلبی یا سایر عوامل خطر را دارید، با پزشک خود در مورد راه های پیشگیری از عفونت لثه صحبت کنید. بعضی از پزشکان آنتی بیوتیک ها را پیش از انجام کار دندانپزشکی و برخی از انواع جراحی جهت محدود کردن خطر عفونت، تجویز می کنند. انجمن قلب آمریکا توصیه می کند باید آنتی بیوتیک ها را قبل از انجام بعضی از روش های دندانپزشکی مصرف کرد.

مراقبت از پوست یکی دیگر از اقدامات پیشگیرانه است. شستشوی منظم پوست، حمام روزانه و مراقبت از ایجاد هر گونه زخم یا برش به منظور محافظت پوست حیاتی است. این اقدامات به جلوگیری از عفونت و رشد باکتری های مضر کمک می کند.از فرایند های که به پوستتان آسیب وارد می کند و  ممکن است منجر به عفونت های پوستی شود (مانند خال کوبی ) خودداری کنید.

هیچگاه‌ الکل ننوشید.

قبل‌ از حامله‌ شدن‌، با پزشک‌ خود مشورت‌ کنید.

مواد مخدر تزریقی‌ مصرف‌ نکنید.

اگر داروهایی را مصرف کنید که خطر ابتلا به مشکلات قلبی را افزایش می دهند (مانند داروهای ضد افسردگی، دیورتیک ها، داروهای روانپزشکی و غیره)، بهتر است قبل از مصرف آن ها با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا ممکن است بسته به تاریخچه پزشکی و فیزیولوژی شما، راهکارهای مناسب تری وجود داشته باشد. به عنوان مثال، شما ممکن است قادر به استفاده از داروهای دیورتیک نباشید؛ در نتیجه می توانید از دیورتیک های طبیعی تر مانند غذاها، گیاهان و مکمل ها استفاده کنید که مانع از تجمع مایع و کاهش التهاب می شود.

اگر در معرض تنگی نفس و سرفه هستید، از مرطوب کننده در خانه خود استفاده کنید، به ویژه هنگامی که در خواب شبانه هستید. مرطوب کننده می تواند مخاط را کاهش داده و خس خس گلو را بهتر کند.

برای محافظت از قلب و سیستم ایمنی بدن، یک رژیم غذایی مناسب شامل غذاهای غنی از سبزیجات، میوه ها، غذاهای با فیبر بالا، پروتئین های و چربی های سالم را دنبال کنید. مصرف روغن های گیاهی تصفیه شده، دانه های فرآوری شده، قند اضافه، چربی های ترانس، غذاهای سرخ شده و غذاهای بسته بندی را محدود کنید.

مصرف نمک را محدود کنید. نمک می تواند ادم یا تورم را بدتر کرده و علائم آندوکاردیت را تشدید کند.

روزانه آب قلم مصرف کنید؛ زیرا آب قلم یکی دیگر از مواد غذایی شفا بخش است که ویتامین ها و مواد معدنی ضروری را تامین می کند.

غذاهای غنی از پروبیوتیک مصرف کنید.

تشخیص اندوکاردیت

پزشک با دریافت یه شرح حال مناسب و انجام یک معاینه فیزیکی و ارزیابی دقیق ، تشخیص اولیه اندوکاردیت را می‌دهد. و جهت تشخیص دقیق آزمایش ها و تست های را برای بیمار درخواست می دهد که برخی از آزمایشات مورد استفاده برای تشخیص اندوکاردیت عبارتند از:

• آزمایش خون
• اکوکاردیوگرافی
• نوار قلب
• عکس قفسه سینه
• تست ورزش
• سی تی
• MRI

درمان اندوکاردیت

در اکثر مواقع در مراحل اولیه اندوکاردیت با داروهای که آنتی بیوتیک دارند درمان می شود. ولی در بعضی موارد که اندوکاردیت پیشرفت کرده باشد ممکن است نیاز به جراحی قلب باز باشد

آنتی بیوتیک ها

در صورت ابتلا به اندوکاردیت امکان دارد پزشک برای فرد از داروهای آنتی بیوتیک با دوز بالا که داخل وریدی هستند تجویز نماید.کشت خون به پزشک برای تشخیص و شناسایی کردن نوع میکروارگانیسم که باعث عفونت است کمک می کند. بر اساس نتایج این آزمایش مصرف آنتی بیوتیک ها یا ترکیبی از آن ها برای رفع عفونت برای فرد مبتلا  تعیین می شود که مهمترین و بهترین راه درمان هستند.

عمل جراحی برای درمان اندوکاردیت

اگر عفونت به دریچه های قلب آسیب بزند، ممکن است علائم و عوارضی برای فرد بدنبال داشته باشد که سال ها بعد خود را نشان دهد.گاهی اوقات جراحی برای درمان عفونت های مکرر یا جایگزینی دریچه های قلب آسیب دیده مورد نیاز می باشد.گاهی اوقات جراحی برای خارج کردن توده های عفونی ضروری می باشد.